معرفی میرزایان برناباد/کتابی که بوی خراسان کهن را می‌دهد

به گزارش خبرنگار مهر، میرزایان برناباد؛ خانواده‌ایی بودند جملگی شاعر، نویسنده، خطاط، تذکره نویس، سیاست مدار، عاشق فرهنگ و بانی ساخت و ساز و آبادی. این خانواده که از سده نهم هجری در دهکده برناباد (روستایی سرسبز در حاشیه فوشنج قدیم و غوریان کنونی) سکونت اختیار کردند. این خانواده در تاریخ و ادبیات هرات از جایگاه خاصی برخوردارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

برناباد؛ زادگاه نامداران تاریخ؛ خاستگاه مردان دلیر و صاحبان تدبیر و شمشیر؛ آرامگاه مهتر بزرگ‌نژاد خواجه سراج‌الدین علی، بنیان‌گذار روستای این روستاست. سرزمین بزرگان ادب و تاریخ؛ خطه سیاست و صلح؛ روستای آباد بر خرابه‌های فوشنج، روستایی که در سوی شمالش هری‌رود جاری است و در سمت جنوبش رایحه‌های مزارع گندم بی‌قرار است. جانب شرقی آن جنگلی انبوه که زیر شاخه‌هایش را آفتاب ندیده و غرب آن را مزارع سرسبز احاطه کرده است. کران تا کرانش درختان پر گل و پر بر و آب جویش چشمه‌سار آب کوثر؛ کوچه‌باغ‌هایش پر از موسیقی باد و شاخه‌های درخت طوبی و درختانش چون پرند سبز تجری من تحت‌الانهار. باد شمالش هوای دوست، جوی‌بارش فراخ چون دل یار، زمزمه مرغانش یاد خدا، کودکانش رها در لطف گندمزار و کشاورزانش در حال نشاندن نهال دوستی، علمای دینش امامان ادب و ادیبانش امیران هنر و میرزایانش شهره آفاق، یکی از ایشان به عقل دبیر و دیگری به بازو سپه‌سالار.

روستایی که خواجه سراج‌الدین علی، در دل خاک آن آرمیده و خواجه جلال‌الدین ارشد، در آن چهره نهفته است. خواجه طاهرش؛ آن مرد دریادل، صاحب ضمیر و نیکوکار به همت بالایش هفت بنای تاریخی را زیر این هفت آسمان نیلی آباد نموده است. کسی که از سحاب فیضش جویبار برناباد جاری شده و از عطای بلندش ایوان مسجد جامع برناباد بالا شده است. روستایی که خواجه علی‌اکبر آن واجب الاحترام، نزد شاهان والامقام و خواجه محمدهاشم آن با اندکی عمر مشهور و خوش‌نام؛ میرزا ارشد آن ناصر علم و حامی ادب و میرزا ابوطالب آن در سخن و حکم، صائب و شریح ثانی.
روستایی که از آن میرزا ابوالفتح، میرزا محمدمهدی، میرزا محمدکاظم و میرزا محمد رضا توسط شاهان افشار و درانی خلعت وزارت پوشیده‌اند. سرزمین میرزا محمدصالح شیخ بزرگ و پیر خجسته‌خصال؛ زادگاه میرزا محمود، میرزا عبدالصمد، میرزا ابوتراب، میرزا ابوالحسن و میرزا محمد هاشم، خوش‌نویسان والامقام.

درباره این منطقه و این خاندان کتاب و پژوهش کم است. کتاب «میرزایان برناباد» اثر میر غلامرضا مایل هروی به تصحیح، تحقیق و تعلیقات حمیدالله کام‌گار پیرامون این روستا و این خانواده فرهنگی تحریر یافته است که در تاریخ، ادبیات و سیاست هرات نقش بارزی داشتند. «میرزایان برناباد» در قطع وزیری، ۲۸۶ صفحه و در ۵۰۰ جلد، توسط نشر کام‌گار در هرات منتشر شده است. این کتاب با دیباچه معروفه صدیقی، مقدمه حمیدالله کام‌گار و پیش‌گفتاری از مایل هروی منتشر شده است. سپس متن اصلی کتاب و در ادامه تعلیقات کتاب است که معلومات جدیدی پیرامون برناباد و خانواده میرزایان در این بخش ارائه شده و در ادامه تصاویری از آثار و بناهای تاریخی، سنگ‌نوشته‌ها، دست‌نوشته‌ها، نسخ خطی، و در خاتمه فهرست منابع مأخذ آمده است.

شادروان مایل هروی در سال ۱۳۴۸ خورشیدی با استفاده از نسخه انجمن تاریخ کتاب تذکره محمد رضا برنابادی، کتاب میرزایان برناباد را نوشت و آن را از طریق انجمن تاریخ منتشر کرد. پیش از آن کتاب «میرزایان برناباد» از شماره مسلسل ۲۷۰، سال ۱۳۴۶ خورشیدی مجله آریانا، چاپ آن آغاز و به شماره ۲۷۷ سال ۱۳۴۷ خورشیدی پایان یافت و طرف توجّه مخاطبان قرار گرفت. در این کتاب بیشتر بر روی ادبیات و ایجاد خطاطی توسط میرزایان برناباد تمرکز شده است. کتاب «میرزایان برناباد» صدها بیت از ادبا و شاعران سده یازدهم تا سیزدهم هجری هرات را ذکر می‌کند. استاد نجیب مایل هروی میرزایان برناباد را در کتاب «برگِ بی‌برگی» نیز در سال ۱۳۷۸ خورشیدی معرفی کرده است.

نجیب مایل هروی در مقدمه میرزایان برناباد به چند نکته اشاره می‌کند: «درین مجموعه تنها نقش پای هنر شعر سخن‌وری‌شان [میرزایان برناباد] نشان داده شده، تحقیق بیشتر از لابه‌لای محیط و آئینه‌ی آن زمان که هنرمند را نیک توان یافت به وقت دیگر گذاشته شده است و این کار، کار دیگر باید در پی داشته باشد.» و مطلب دیگر اینکه نوشته است: «من دو بار به مطالعه این گورستان رفته‌ام. بار اوّل با استاد حبیبی رئیس انجمن تاریخ و استاد فکری سلجوقی که آن روز، باران می‌بارید و ما نتوانستیم سنگ‌ها را بخوانیم و برخی سنگ‌ها تا کمر زیر خاک رفته است؛ بار دیگر (دلو ۱۳۴۵ خورشیدی) با دوستان ادبی هرات. اتفاقاً آن روز آنقدر سرد بود که به زحمت ساعتی در این گورستان الهام‌آور بماندیم و برخی خطوط مورد ضرورت خود را نقل کردم.»

از طرفی مایل هروی در کتاب میرزایان برناباد به جای تشریح، توضیح و شرح حال و احوال خانواده میرزایان، به معرفی کسانی پرداخته که هیچ نوع ارتباط خونی با این خانواده ندارند؛ به عنوان مثال، در مورد میرزا رضا برنابادی حتّی عنوانی نیامده تا مخاطب بتواند پیرامون این شاعر و نویسنده معلومات به دست آورد؛ لذا مخاطب مجبور است تا از لابه‌لای متن یا نوشته‌های کتاب میرزایان برناباد، میرزا محمد رضا را بشناسد و با زندگینامه، احوال و آثار او آشنایی حاصل کند؛ این در حالی است که در بخشی به معرفی یک تن از منشیان و کاتبان احمدشاه و تیمورشاه به‌نام «میرزا محمد هادی عشرت» نظر کرده و یا به جای آوردن چند نمونه از اشعار و غزلیات میرزا محمد ارشد، به معرفی کامل و دقیق ناظم هروی پرداخته است.

از کل چاپ نخست کتاب میرزایان که دارای ۷۶ صفحه است، از صفحه ۳۰ تا ۴۱ کتاب اختصاص یافته به معرفی ناظم هروی، تحت عناوین: غزلیات ناظم هروی، خصوصیات نسخه موزه کابل (دیوان ناظم)، یوسف و زلیخای ناظم هروی، آغاز یوسف و زلیخای ناظم، انجام یوسف و زلیخای ناظم و تشریح کامل و دقیق این عناوین، که این موارد هیچ ارتباطی با بحث میرزایان برناباد ندارد.

با توجّه به موارد یادشده، حمیدالله کام‌گار چاپ مجدد کتاب میرزایان برناباد را روی دست گرفت و در قسمت تعلیقات سعی کرد اسناد، بناها و ساخت و سازهایی را که توسط میرزایان برناباد صورت گرفته در کنار مشاهیر این خانواده و بزرگان عصر و دوره معاصر را با استفاده از منابع معتبر و پژوهش‌های میدانی معرفی کند.

معروفه صدیقی که از احفاد و نوادگان میرزایان برناباد است در دیباچه این اثر می‌نویسد: «من متن کتاب را با افزودگی‌هایش مطالعه کردم. کاری بس عالی و در خور ستایش صورت گرفته. مصحح، با مهارت و زبردستی تمام، متن فشرده‌ی کتاب، کلمات، عبارات و موضوعات پیچیده‌ی آن را با اضافه کردن تعلیقات، شرح کرده؛ معلومات بیشتر را در اختیار خوانندگان قرار داده است؛ در ضمن از آن جایی که هیچ پژوهش کامل و جامع نیست و سخنان یک پژوهشگر شاید برای مدتی درست به نگاه آید؛ امّا بعد از سپری شدن زمانی چند، پژوهشگر جدید در همان زمینه صحت و سقم پژوهش قبلی را به چالش بکشد؛ در تصحیح این کتاب نیز از برخی مطالب پیچیده، ابهام زدایی شده و با استناد بر سرچشمه‌ها و منابع موثِّق، مصحح آنان را اشتباه ثابت کرده معلومات دقیق‌تر و کامل‌تر ارائه داده است.
یکی از برجسته‌گی این پژوهش، رعایت اصل امانتداری است. نویسنده در شرح زندگینامه افراد و موضوعات گوناگون، از منابع معتبر تاریخی استفاده‌ی بهینه برده، برای توضیح یک موضوع از آثار فراوان سود برده، در پاورقی با ذکر مشخصات کامل کتاب یا مقاله، خواننده را برای مطالعه بیشتر به سرچشمه اصلی رجعت داده است. ویژگی دیگر این اثر، توصیف عمیق و ظریف نویسنده از آثار تاریخی است. او با باریک بینی تمام، به توصیف شکل ظاهری نماها و ساختمان اماکن و توضیح اجزا و ترکیبات آنها پرداخته که خود باعث مجسم شدن ساختار آن مکان‌ها در ذهن خواننده می‌شود.

نویسنده در بخش تعلیقات، اماکن و بناهای دودمان میرزایان را به معرفی گرفته و در فرجام تصویر مرقدها، حوض‌ها، مساجد، حمام‌ها، خانقاه، نهرها، دست‌نوشته‌های خطی بزرگان، نویسندگان و هنرمندان، خاندان میرزایان را ترتیب و تنظیم کرده که با این عمل ابتکاری، خواننده را با بقایای گرانسنگ آثار هنری هنرمندان این خاندان آشنا می‌سازد.»

کد خبر 5627660

منبع: مهر

کلیدواژه: بازار نشر افغانستان معرفی کتاب کتاب و کتابخوانی سی امین هفته کتاب تازه های نشر نقد کتاب معرفی کتاب موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران حوزه هنری ترجمه رونمایی کتاب انتشارات شهید کاظمی بازار نشر افغانستان ادبیات کودک و نوجوان جایزه ادبی فرهنگسرای اندیشه میرزا محمد مایل هروی نوشته ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۳۷۸۲۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

جای خانواده‌های این جانبازان در بهشت است

نویسنده نمایشنامه «رازی بین من و تو» با اشاره به مراحل پژوهش برای تکمیل این نمایشنامه، از سختی شرایط زندگی جانبازان اعصاب و روان گفت. - اخبار فرهنگی -

محمدرضا امیرخانی، نویسنده نمایشنامه «رازی بین من و تو» در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به محتوای این اثر گفت: این کتاب داستان زندگی مردی را روایت می‌کند که در جوانی عازم جبهه می‌شود. «علی» شخصیت اصلی این کتاب است که در جبهه در اثر موج انفجار آسیب می‌بیند و از آن دوران این توهم را دارد که همرزم و دوست خود را کشته است.

این نویسنده با بیان اینکه شخصیت اصلی کتاب «رازی بین من و تو» نماینده‌ای از جانبازان اعصاب و روان است، ادامه داد: برای نگارش این کار ابتدا باید پژوهشی میدانی درباره جانبازان اعصاب و روان و دشواری‌هایی که خانواده‌های آنها دست و پنجه نرم می‌کنند، انجام می‌شد؛ به همین دلیل با همکاری یکی از روانشناسان با تعدادی از همسران این جانبازان با گفت‌وگو پرداختیم تا با اهم دغدغه‌های آنها پی ببریم.

امیرخانی با بیان اینکه جای خانواده‌های این جانبازان در بهشت است، یادآور شد: خانواده‌های این دسته از جانبازان با مشکلات مضاعفی روبرو هستند، اما مانند گذشته عاشقانه زندگی می‌کنند. در پژوهشی که انجام شد، متوجه شدیم با وجود اینکه این مشکلات هست و گاه برخوردهای نامناسب هم دیده می‌شود، اما همسران این جانبازان صبور و مهربان در کنارشان ایستاده‌ و آنها را تنها نگذاشته‌اند.

3 نمایشنامه جدید در نمایشگاه کتاب

امیرخانی با بیان اینکه تلاش کردم در این کتاب با نگاهی انسانی و نه شعاری به مقوله جنگ و زندگی جانبازان بپردازم، افزود: ما هرچه در زمینه دفاع مقدس کار کنیم، کم است. جوانان امروز ما از ایثاری که این جانبازان کردند و برای افتخار کشور و ملت جان خود را کف دست گذاشتند، اطلاعی ندارند. باید در قالب آثار هنری و ادبی مطرح شود که چرا با وجود اینکه گاز اعصاب در زمان جنگ جهانی دوم اختراع شد، در آن زمان استفاده نشد و در جنگ تحمیلی به کار گرفته شد؟ ایران چگونه مقابل کشورهای متعدد که مستقیم و غیر مستقیم در این جنگ حضور داشتند، ایستاد؟ ...

نویسنده کتاب «رازی بین من و تو» در پاسخ به این پرسش که چقدر از داستان احمد دهقان با عنوان "من قاتل پسرتان هستم" الهام گرفته‌اید، گفت: به هیچ عنوان اینطور نبوده است، اگر شباهتی وجود دارد، ناخودآگاه بوده است. این کتاب، دهمین اثری است که من منتشر می‌کنم.

نمایشنامه «رازی بین من و تو» به قلم محمدرضا امیرخانی برای اولین‌بار از سوی انتشارات سوره مهر در سی و پنجمین دوره نمایشگاه کتاب تهران در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

انتهای پیام /